Ὁ Μεγαλόσχημος Ἱερομόναχος Δανιήλ. Γέροντος ἱερομ. Πετρωνίου Τανάσε

Ὁ Μεγαλόσχημος Ἱερομόναχος Δανιήλ

  Γέροντος ἱερομ. Πετρωνίου Τανάσε

Ὅταν ἐφόρεσε τά μοναχικά ἐνδύματα ἦταν μεσήλικας, ἀλλά στήν ψυχή καί στά ἔργα ἦταν μοναχός πρίν ἀπό πολύ καιρό. Τόν εἶχε προικίσει ὁ Θεός μέ τό τάλαντο τῆς διακρίσεως τό ὁποῖον καί ἐπολλαπλασίασε ὡς πιστός καί φρόνιμος ὑπηρέτης. Ἦταν συγγραφεύς, ποιητής καί ἐραστής ὅλων τῶν πνευματικῶν ἀγαθῶν.
 Τιμοῦσε μέ πολλή εὐλάβεια τίς παλαιές εἰκόνες καί τά ὡραῖα φιλοκαλικά κείμενα ἦταν γι᾿ αὐτόν καθημερινή τροφή καί ἀναγκαία πηγή πνευματικῆς διδασκαλίας. Πάντοτε τόν ἔβλεπες μέ ἕνα βιβλίο στό χέρι ἤ μέ τό μολύβι νά σκέπτεται καί νά γράφη.
Πάντοτε εἶχε ἕτοιμο ἕνα λόγο πνευματικό στό στόμα του νά μεταδώση στούς ἄλλους. «Ὁ λόγος, ἔλεγε, πρέπει νά εἶναι δημιουργός, ὅπως ὁ Θεῖος Λόγος. Νά εἶναι ἕνας βυθός τῆς σοφίας». Ἔγραψε πολλούς τόμους ποιημάτων μέ πνευματικό περιεχόμενο καί τούς Χαιρετισμούς τοῦ Ὁσίου Δημητρίου τοῦ Μπασαράμπη, τοῦ ὁποίου τό Λείψανο ἔχει θησαυρισθῆ ἄφθαρτο στόν καθεδρικό ναό τοῦ Βουκουρεστίου.

Ἰδιαίτερα ὅμως ἀσχολήθηκε μέ τήν νοερά προσευχή καί μέ τήν θεολογία αὐτῆς τῆς προσευχῆς, σκέψεις δηλαδή τίς ὁποῖες προσέφερε γιά τήν σύνθεσι μιᾶς φιλοκαλικῆς τριάδος Χαιρετισμῶν: πρός τιμήν τῆς Θεοτόκου, ὡς πηγῆς τῆς ἀδιακόπου προσευχῆς, πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, πατρός τῆς θεολογίας καί τῆς ὑψηλῆς πνευματικῆς ζωῆς καί πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Καλλινίκου, ἐπισκόπου Ρίμνικου Ρουμανίας, ὡς προτύπου ἁγιότητος τῆς Ὀρθοδόξου Ρουμανικῆς Ἐκκλησίας.
Ἕνα ἀρκετά μεγάλο διάστημα ἔμεινε στό Ἅγιον Ὄρος, ἀπό τό ὁποῖο καί ἐπέστρεψε περισσότερο ἐνισχυμμένος στίς ἀρετές. Ἐκεῖ, ἔλεγε, ἔμαθα τήν πνευματική τέχνη τῆς νοερᾶς προσευχῆς ἀπό τόν Πνευματικό μου, π. Ἀντίπα Ντινέσκου, ἡγούμενο τῆς Ρουμανικῆς Σκήτης τοῦ Προδρόμου». Γιά νά προσηλώνη τόν νοῦ του ἐπάνω στήν χάρι αὐτῆς τῆς προσευχῆς, ἐμνημόνευε συχνά τήν εἰκόνα τοῦ μακαρίου Καλλίστου, πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, πού μελωδοῦσε μέ τό ὄργανο τῆς νοερᾶς προσευχῆς τήν δόξα τῶν ψαλμωδιῶν τοῦ Θεοῦ.
Ἦταν σάν μία λαμπάδα ἀναμμένη πού ἐφώτιζε τά πέρατα. Ὁλόκληρες νύκτες ἔμεναν κοντά του πλῆθος μαθητῶν καί φίλων του, νέων στήν ἡλικία, πού ἐπιθυμοῦσαν νά τόν ἀκούσουν, νά ὠφεληθοῦν ἀπό τίς βαθειές του σκέψεις, μέ τίς ὁποῖες ἐξέπληττε τούς ἀκροατάς του.
Ἐπειδή ἀγαποῦσε τήν γαλήνη καί τήν ἡσυχία, στά γεράματά του ἀνεχώρησε γιά τά βουνά Ραρέου, σ᾿ ἕνα ἡσυχαστήριο μέ ὑψόμετρο χιλίων μέτρων, ὅπου ἐποίμανε πνευματικῶς μία ἐκλεκτή ἀδελφότητα ἀπό 20 μοναχούς, ἐραστάς τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς καί τῆς προσευχῆς.
Ἀλλά καί ἐκεῖ ἐρχόταν πολύς κόσμος ἀπό μεγάλες ἀποστάσεις γιά νά ἐξομολογηθῆ, ν᾿ἀκούση διδακτικούς λόγους καί νά ὠφεληθῆ πνευματικῶς. Τούς ἁπλούς ἀνθρώπους τούς δεχόταν καί τούς συμβούλευε μέ πολλή χαρά, ἐνῶ ἀπ᾿ αὐτούς πού ἤρχοντο περισσότερο γιά περίεργες συζητήσεις, ἐγνώριζε ν᾿ἀπαλλάσσεται μέ σοφούς τρόπους.
Ἔτσι, ὅταν κάποτε ἦλθαν σ᾿ αὐτόν μερικοί πολίτες ἀπό τήν πόλι, συνάντησαν τυχαῖα τόν π. Δανιήλ, καί, ἐπειδή δέν τόν ἐγνώριζαν, τόν ἐρώτησαν: «Πάτερ, ἀκούσαμε ὅτι ἐδῶ εὑρίσκεται ἕνας ἡσυχαστής, ὀνόματι Δανιήλ. Ἤλθαμε νά τόν ἰδοῦμε καί νά συζητήσουμε μαζί του».
«Ἐπήρατε λάθος δρόμο, τούς ἀπήντησε ὁ π. Δανιήλ. Ὁ ἡσυχαστής Δανιήλ δέν εὑρίσκεται ἐδῶ, ἀλλά σέ ἄλλο μέρος στό μοναστήρι Βορονέτς». Καί, ἀφοῦ τούς συμπεριφέρθηκε ὅπως ἔπρεπε, τούς ἔδειξε τόν δρόμο γιά νά φθάσουν στό Βορονέτς, τό ὁποῖον ἀπέχει ἀπό τό Ραρέου πορεία μιᾶς ἡμέρας πρός τό νότιο μέρος.
Πράγματι, στό μοναστήρι Βορονέτς εἶχε ζήσει στό παρελθόν ἕνας φημισμένος ἐρημίτης, ὁ ἡσυχαστής Δανιήλ, ὁ ὁποῖος εἶχε κοιμηθῆ πρίν ἀπό τέσσερεις αἰῶνες.
Ἀπό τό χέρι τοῦ π. Δανιήλ προῆλθαν πολλές πνευματικές συγγραφές, ἀπό τίς ὁποῖες μόνο ὀλίγες μέχρι σήμερα εἶδαν τό φῶς τῆς δημοσιότητος. Ἀλλά οἱ πρώην μαθηταί του καί ὅσοι τόν ἄκουσαν, διατηροῦν μέ εὐλάβεια πολλές ἀπό τίς συμβουλές του, ἀπό τίς ὁποῖες θ᾿ἀναφέρω μερικές γιά αὐτούς πού ἀγαποῦν τήν πνευματική ζωή:
«Ἡ μετατροπή τοῦ σαρκικοῦ ἀνθρώπου σέ πνευματικό εἶναι μεγάλο θαῦμα. Ὁ μοναχός πού ἀπέκτησε πνευματικότητα, ἔλαβε τόν ἀρραβῶνα τῆς μελλούσης ζωῆς, γιά τόν ὁποῖον πρέπει νά φροντίζη μέ ἀδιάκοπο ἐνδιαφέρον καί ἐξαιρετική ἑτοιμότητα.
Πρέπει νά ἀγωνίζεσαι πάντοτε, γιά νά αὐξηθῆς πνευματικά, ὅπως αὐξάνεται ἕνα μικρό παιδί. Σ᾿ ὅλες τίς περιστάσεις νά ἐξετάζης τόν ἑαυτό σου ἀπό μοναχικῆς πλευρᾶς. Καθημερινά νά βλέπης σέ ποιά φάσι τοῦ ἀγῶνος εὑρίσκεσαι. Νά ἐργάζεσαι μόνος μέ τόση φροντίδα, ὥστε ὁ Πνευματικός ἤ ὁ ἡγούμενός σου νά μήν ἔχουν κάποιο παράπονο ἀπό σένα. Ἡ ἀκαταστασία τοῦ μοναχοῦ εἶναι ἀνομία σέ βάρος τῆς ψυχῆς του. Στό μοναστήρι Βορονέτς ἡ ἐκκλησία εἶναι καί ἐξωτερικά ἁγιογραφημένη. Στήν δυτική πλευρά της ἱστορεῖται ἡ φοβερά Κρίσις, ὁ παράδεισος καί ἡ κόλασις. Στό στόμα τοῦ δράκοντος τοῦ ἄδου φαίνεται νά πέφτουν μαζί μέ τούς αἱρετικούς καί μοναχοί.
Ὁ μοναχός εἶναι μάρτυς γιά ὅλη τήν ζωή του. Πρέπει νά ζοῦμε καθημερινά αὐτό τό μαρτύριο καί στά μικρότερα ἔργα τῆς ζωῆς μας. Νά σπουδάζουμε τήν ἁγιότητα διά τῆς ἀσκήσεως, τήν γλυκύτητα τοῦ Πνεύματος διά τῆς ἐξουδενώσεως, τήν ὑπακοή, τήν ἐκκοπή τοῦ θελήματος σέ κάθε τι πού θέλουμε νά κάνουμε, καί ὅλα αὐτά μέ ταπείνωσι καί διακριτικότητα.
Ἀπό ποῦ ἡ βία στόν μοναχό;
Γιατί δηλαδή μερικοί ζηλωταί στήν ἀρετή μοναχοί δέν μποροῦν νά ἐπιβληθοῦν στόν ἑαυτό τους καί ἀνάβουν συχνά ἀπό τήν ὀργή τους; Ἐάν γίνεται ἡ ἐγκράτεια καί ἡ μοναχική ἄσκησις μόνο ἐξωτερικά, αὐτό ὁμοιάζει μέ τό δοχεῖο πού τό βάζουμε στήν φωτιά νά βράση τό νερό πού περιέχει. Ὅταν οἱ ἀτμοί τοῦ δοχείου αὐξάνονται, τό σκέπασμα σηκώνεται καί οἱ ἀτμοί ἐξέρχονται ἔξω. Ἡ ἐξωτερική ἄσκησις, αὐτή πού εἶναι μόνο σωματική, μᾶς κάνει εὐαίσθητους καί ἐξωστρεφεῖς. Δέν μᾶς ἐλευθερώνει ἐσωτερικά, δέν μᾶς ὁδηγεῖ στήν ἀπάθεια.
Γι᾿ αὐτό χρειάζεται μία πνευματική ἄσκησις, μία ἐργασία ἐσωτερική. Γιά νά ἀλλάξουμε καί νά μεταβληθοῦμε ἀπό τά ἐσωτερικά στά ἐξωτερικά καί τό ἀντίθετο, πρέπει νά κάνουμε τά συνήθη ἔργα. Τά ἐξωτερικά μας ἔργα εἶναι νηπιώδη καί μόνο μέ αὐτά παραμένουμε στόν νοῦ σάν τά παιδιά σ᾿ ὅλη μας τήν ζωή.
Κατόπιν γιά τήν πνευματική μας πρόοδο χρειάζονται καί οἱ πνευματικοί δεσμοί ἀναμεταξύ μας. Νά ζῆς κάθε ἡμέρα τήν χαρά, ὅταν συναντᾶσαι μέ ἕναν ἄνθρωπο. Οἱ Πατέρες εἶχαν αὐτό τόν θαυμαστό λόγο: «Εἶδες ἄνθρωπο; Εἶδες τόν Θεό». Γιά νά κερδίσης κάποιον κάνε ὅ,τι μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος: «Βάλε μπροστά σου τά καλά του ἔργα».
Ὁ μοναχός ἄφησε ὅλα γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Καί αὐτός πού ἀγαπᾶ τόν Ἰησοῦ, στέκεται μέ τό κεφάλι του σκυμμένο στό στῆθος Του, γιά νά ἀναπαυθῆ δίπλα ἀπ᾿ Αὐτόν, στόν λιμένα τῆς ἀναπαύσεως. Γι᾿ αὐτό κι αὐτός μπορεῖ καί πρέπει νά ἀναπαύη τούς κουρασμένους ἀνθρώπους ἀπό τά βάσανα τῆς ζωῆς τους, γιατί αὐτή εἶναι ἡ ὁδός πού ὁδηγεῖ σ᾿ Αὐτόν.
Οἱ μοναχοί ἀγκυροβόλησαν κιόλας στό λιμάνι τῆς ἡσυχίας τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος καταπαύει τίς θαλασσοταραχές μόνο μέ τόν λόγο Του. Συνεπῶς, μπορεῖ ὁ ἴδιος νά κατευνάση τίς ψυχικές φουρτοῦνες τῶν ἀνθρώπων, μπορεῖ νά χαρίση τήν ἡσυχία σ᾿ αὐτούς πού τήν ἔχουν ἀνάγκη.
Ὁ μοναχός εἶναι πλήρης ἄνθρωπος, ὑγιής καί εἰρηνικός ψυχικά. Ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἀκατάπαυστα ἀναγεννᾶται ψυχικά καί προοδεύει γιά νά φθάση στό μέτρο ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι παράδειγμα καί πρότυπο χριστιανικῆς ζωῆς. Συνεπῶς, μπορεῖ καί πρέπει νά βοηθήση τούς ἄλλους νά τελειοποιηθοῦν.
Ἀλλά γιά νά μπορέσης νά ἡσυχάσης, θεράπευσε καί ἀνάπαυσε τούς ἄλλους. Ὁ μοναχός πρέπει νά τό κάνη πρῶτα γιά τόν ἑαυτό του: νά εἶναι ἀναπαυμένος, θεραπευμένος, πλήρης, νά γίνεται συνεχῶς κατοικητήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τό ὁποῖο ὅλα πληροῖ καί τά ἀνακαινίζει.
Ἡ ἐπιμονή στά καλά ἔργα ἐπιφέρει τήν γνῶσι τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἐνῶ αὐτή ὁδηγεῖ στήν μετάνοια καί στά δάκρυα, τά ὁποῖα εἶναι τό αἷμα τῆς ψυχῆς μας καί ὁδηγοῦν στήν διάκρισι, στήν ἐπίγνωσι τοῦ καλοῦ, στήν ἀγάπη τοῦ ἀγαθοῦ, στήν εὐχαρίστησι γιά τήν ἐπιτέλεσι τῶν ἀρετῶν, στήν γλυκύτητα τῆς ὑπομονῆς, τῆς κακουχίας, τῆς προσευχῆς, τῆς καλωσύνης καί ὅλων τῶν ἀρετῶν. Ὅλα αὐτά γίνονται μέ τήν Χάρι καί βοήθεια τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

 ***

Μετάφρασις ἀπό μοναχό Δαμασκηνό Γρηγοριάτη.

Τό κείμενο προέρχεται ἀπό τά ἀρχεῖα τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου, τόν ὁποῖον καί εὐχαριστοῦμε θερμά γιά τήν παραχώρηση τῶν ἀρχείων, ὅπως ἐπίσης εὐχαριστοῦμε καί τόν γέροντα τῆς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου πατέρα Γεώργιο Καψάνη γιά τήν εὐλογία καί τήν ἄδεια δημοσίευσης.